خبرها و نظرها گوناگون
شهرستان مینودشت (استان گلستان)خبرها و نظرها گوناگون
شهرستان مینودشت (استان گلستان)جلسه استماع سنا درباره توافق هسته ای با حضور دیوید آلبرایت
جلسه استماع سنا درباره توافق هسته ای با حضور دیوید آلبرایت(7)
1394\04\06 - 4:14 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
به گزارش مونیتورینگ خبرگزاری صدا و سیما، دیوید آلبرایت، رئیس مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی (ISIS)، در ادامه اظهارات خود در نشست استماع کمیته روابط خارجی سنای آمریکا گفت:
این توافق، به جای آن که گسترش ظرفیت های هسته ای خطرناک را محدود کند، می تواند به عنوان یک عارضه جانبی هنجار جدیدی را خلق کند که برنامه های غنی سازی اورانیوم را تقریبا در همه جا ، و حتی زمانی مشروع جلوه دهد که برای یک برنامه هسته ای غیرنظامی هیچ ضرورتی ندارند و در کشوری هم انجام می گیرند که تهدید آشکاری برای تکثیر هسته ای است. به جای توافقی که چنان شرایط سخت و طاقت فرسایی را تحمیل کند که هیچ کس نخواهد آن مسیر را طی کند ، شرایطی که برای ایران تعیین شده ممکن است برای کشورهای دیگر قابل تحمل محسوب شود. افزون بر آن، اگر آنها به رغم واقع شدن در مناطق پرتنشی مانند خاورمیانه(غرب آسیا)، برنامه هسته ای خود را از همان ابتدا تحت نظارت پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دهند ، ممکن است از تحریم های سخت و دشواری که ایران با آنها مواجه بوده است، پرهیز کنند.
کنگره و دولت باید به دقت به ارزیابی این بپردازند که این توافق پس از ده سال، خاورمیانه را در چه موقعیتی قرار می دهد و آیا این توافق این منطقه را با ناآرامی و بی ثباتی بیشتری مواجه خواهد کرد یا اینکه عملا موفق می شود مهار تکثیر هسته ای در آینده را در دست بگیرد. یک توافق منطقی که شفافیت بی سابقه ای را در آینده ای قابل پیش بینی در فعالیت ها و نیات ایران ایجاد کند، ممکن است توافقی باشد که همسایگان ایران بتوانند با آن زندگی کنند و بر اساس آن سراغ توسعه هسته ای خودشان نروند. اما نتیجه خالص این توافق ممکن است خاورمیانه را در برابر خطر بزرگتر تکثیر هسته ای قرار دهد که منشاء آن گسترش فناوری های حساسی است که یک هنجار جدید و خطرناک نیز به آن مشروعیت می بخشد که بر اساس آن غنی سازی تقریبا در همه جا مجاز است.
کنگره در چارچوب ارزیابی توافق هسته ای احتمالی ایران باید به ارزیابی این تهدید تکثیر فناوری های هسته ای خطرناک بپردازد و راههای علاج را برای کاستن از صدمات آماده کند.
از لحاظ تاثیری که این توافق بر «ان پی تی» می گذارد، باید گفت که تاثیرات این توافق ممکن است این باشد که کشورهای غیردارنده سلاح هسته ای به طور کلی تمایل بیشتری برای توسعه ظرفیت های چرخه سوخت که یکی از نگرانی های تکثیر هسته ای است، از خود نشان خواهند داد. آنها ممکن است برنامه هسته ای مشروعیت یافته ایران را استاندارد جدیدی ببینند که همه کشورهای غیردارنده سلاح هسته ای می توانند به آن دست یابند. برای متقاعد کردن کشورهای دیگر به نپیمودن راه ایران به گروه عرضه کنندگان هسته ای و دیپلماسی قوی آمریکا نیاز خواهد بود. این کشورها ممکن است بخواهند به جای تلاش برای توسعه ظرفیت های پیشرفته مخفی چرخه سوخت، از راههای مطمئن تری پیش بروند اما به نتایج مشابهی برسند که هم در سطح بین المللی و هم در سطح منطقه موجب ناامنی خواهد شد.
6) به نظر شما دولت آمریکا زمان فرار(هسته ای) را چگونه محاسبه کرده است؟ آیا دولت همه اشکال اورانیوم را که از آنها می توان برای تولید سلاح استفاده کرد در نظر گرفته است؟
پاسخ: شیوه محاسبه زمان فرار در دولت محرمانه است و در دسترس عمومی نیست. ما هم خود سال های متمادی با مشارکت کارشناسان سانتریفوژ در دانشگاه ویرجینیا به محاسبه جدول زمانی فرار پرداخته ایم. درک ما از مقامات آمریکایی این است که شیوه های محاسبه دولت آمریکا و شیوه های ما از لحاظ رویکرد مشابه هستند. در برخی موارد، ما با برآوردهای دولت آمریکا ، به ویژه زمانی که با تعداد و انواع مشابه سانتریفوژ و حجم و سطح غنی سازی یکسانی از اورانیوم کم غنی شده آغاز می کنیم، به یک نتیجه می رسیم. با این حال، در برخی موارد دیگر ما بر سر میزان اورانیوم کم غنی شده موجود برای استفاده توسط ایران برای فرار اختلافاتی داریم. ما بطور خاص چنین ارزیابی کرده ایم که ایران بیش از آنچه دولت آمریکا محاسبه کرده است، اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی برای فرار در اختیار خواهد داشت. در نتیجه، در این خصوص، برآوردهای ما از جدول زمانی فرار هسته ای کمتر از 12 ماه است. ما همچنین از این نگرانیم که ایران پیش از فرار بیش از حد مجاز هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده 3.5 درصدی، یعنی 300 کیلوگرم هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده ذخیره کرده باشد که این کشور را به فرار سریعتر قادر خواهد ساخت. عواقب کوتاه مدت نقض این محدوده کمترین عواقب محسوب می شود.
افزون بر آن، ما این نگرانی را داریم که آیا این توافق به اندازه کافی این اطمینان خاطر را فراهم خواهد کرد که ایران نمی تواند سانتریفوژهای اضافی برچیده شده آی آر-1 و آی آر-2 ام را از نو نصب کند. به ویژه ، ما از این نگرانیم که ایران قادر خواهد بود در عرض چند ماه حدود 1000 سانتریفوژ آی آر-2 ام و تعدادی سانتریفوژ آی آر-1 نصب کند. این چارچوب زمانی طبق محاسبه ما کافی است که این سانتریفوژها زمان فرار را به زیر 12 ماه کاهش دهند.
پس از آن که محدودیت های نصب سانتریفوژها در سال دهم اجرای توافق، شروع به پایان یافتن کرد، ما معتقدیم جدول زمانی فرار هسته ای به سرعت رو به کاهش خواهد گذاشت. افزون بر آن، ایران تا آن زمان به استعداد نهفته چشمگیری برای استفاده از سانتریفوژهای پیشرفته دست خواهد یافت و از این رو، جدول زمانی فرار با گذشت 13 سال از زمان اجرای توافق با سرعت بیشتری کاهش خواهد یافت.
درباره برخی از این مسائل هنوز مذاکره ادامه دارد و امیدواریم با حل و فصل این مسائل یک جدول زمانی فرار 12 ماهه در ده سال نخست اجرای توافق به دست آید و پس از آن نیز امکان فرود نرم برای جدول زمانی فرار وجود داشته باشد. با این وصف، در زمانی که کنگره به ارزیابی توافق مشغول است، این مسائل باید به دقت تحت نظر و بررسی و ارزیابی قرار بگیرند و در صورت لزوم ، راهبردهای تسکینی لازم آماده و به اجرا گذاشته شود.
«نتایج مشابه با نتایج دولت در زمینه محاسبه جدول زمانی فرار هسته ای»
مشابهت نتایج ما با نتایج دولت آمریکا در خصوص برآورد زمان فرار هسته ای را می توان هنگام بررسی محدودیت های تعیین شده برای سانتریفوژها که ایران در توافق موقت آوریل 2015 پذیرفته است، مشاهده کرد. در مورد حدود 6000 سانتریفوژ آی آر-1 و ذخیره 300 کیلوگرمی هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده 3.5 درصدی و به صفر رسیدن ذخیره هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ، برآورد زمان فرار ما یک میانگین حدود 12 تا 14 ماه خواهد داشت، که در آن حداقل زمان فرار 12-11 ماه خواهد بود. ما از این میانگین به عنوان بهترین شاخص زمان فرار و تفسیر کمترین زمان به عنوان بدترین حالت احتمالی، استفاده کرده ایم. از این رو، برآورد ما از فرار، ارزیابی دولت آمریکا را مبنی بر اینکه این محدودیت ها معیار رسیدن به زمان فرار 12 ماهه را محقق خواهد کرد ، تایید می کند.
«ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران»
با این حال، برآوردهای فرار بستگی زیادی به ذخیره قابل استفاده اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران دارد. مثلا، ایران می تواند زمان فرار را با وارد کردن مقدار نسبتا اندکی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی به آبشارهای غنی سازی به شکل چشمگیری کاهش دهد. اگر ایران فقط حدود 50 کیلوگرم از هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی (یا 34 کیلوگرم از (توده اورانیوم) کم غنی شده ، یا حدود 15 درصد از ذخیره کنونی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی) خود را در شش ماه نخست زمان فرار بازیابی کند، و اگر شرایط همان باشد که بالاتر گفته شد، میانگین زمان فرار حدود 11-10 ماه ، با یک زمان کمینه حدود 9 ماهه خواهد بود. در نتیجه، به حداقل رساندن ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی یا اطمینان یافتن از غیرقابل استفاده بودن آن در یک جدول زمانی فرار، ضروری است . انتظار می رود زمان های فرار حتی از این نیز کوتاهتر باشد، زیرا اگر ایران تصمیم به فرار بگیرد، ممکن است به اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی بیشتری دسترسی داشته باشد و این نیز قابل پیش بینی است که میزان ذخیره اورانیوم کم غنی شده 3.5 درصدی ایران بیشتر از محدوده مجاز 300 کیلوگرمی باشد.
انباشتگی 34 کیلوگرمی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران (توده اورانیوم) فقط کسر کوچکی از موجودی اورانیوم کم غنی شده این کشور است.
به رغم اینکه ایران دیگر ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی به شکل هگزافلورید (UF6) ندارد، این کشور همچنان مقدار زیادی از این ماده را به شکل اکسید (U3O8) و پسماند و ضایعات نگه داشته است. همانطور که قبلا بحث شد، ایران در مجموع حدود 228 کیلوگرم اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی (توده اورانیوم) دارد. تا آخر ژوئن 2015 ، که پایان دوره تمدید شده ثانویه طرح اقدام مشترک و موعد دستیابی به توافق جامع است، طبق برآوردها ایران حدود 43 کیلوگرم پودر اکسید اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی و حدود 134-130 کیلوگرم به شکل پسماند، ضایعات و تحت فرایند (همه به شکل توده اورانیوم) خواهد داشت. فقط حدود 50 تا 54کیلوگرم از این اورانیوم کم غنی شده به شکل سوخت رئاکتور تحقیقاتی تهران خواهد بود، که فقط حدود 23-22 درصد از کل اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران خواهد بود. این روند بر این فرض استوار است که ایران به تعهدات خود در چارچوب تمدید ثانویه طرح اقدام مشترک عمل خواهد کرد و کل 35 کیلوگرم اکسید اورانیوم کم غنی شده را به سوخت تبدیل خواهد کرد. اگر ایران این کار را نکند، آنگاه برآورد پودر اکسید اندکی بیشتر خواهد شد و مقادیر موجود در سوخت اندکی کمتر از آنچه پیش بینی شده است خواهد بود.
بخش اعظم این ماده اورانیوم کم غنی شده به اشکالی است که اورانیوم کم غنی شده را می توان به شیوه ای سهل و آسان بازیابی کرد. ایران اعلام کرده است قصد دارد از مواد پسماند به بازیابی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی بپردازد. بر اساس گزارش مه 2015 آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران، «در نامه مورخ 28 دسامبر 2014 ، ایران آژانس را از جدول عملیاتی مجتمع تولید صفحه سوخت اصفهان مطلع ساخت و اعلام کرد که قصد دارد خطوط فراوری را برای بازیافت اورانیوم از ضایعات جامد و مایع راه اندازی کند. آژانس در پاسخ نامه به تاریخ 19 ژانویه 2015 از ایران درخواست کرد توضیحات بیشتری بدهد. آژانس در 19 مه 2015 مشاهده کرد که خطوط فراوری هنوز عملیات خود را شروع نکرده اند و ایران همچنان به فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط با بازیافت اورانیوم از ضایعات جامد ادامه می دهد.» معلوم نیست ایران قصد دارد چقدر اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی بازیابی کند. اما اقدام این کشور به راه اندازی تاسیسات بازیابی از ضایعات، چالشی برای این توافق است، زیرا اورانیوم کم غنی شده بازیافت شده و دانش و تجربه ای که ایران با عملیات بازیابی از ضایعات به دست می آورد به طور بالقوه به ایران اجازه خواهد داد زمان فرار را سریعتر کند.
دولت اوباما تمایلی نداشته است درباره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی به صورت علنی بحث کند و رسانه ها عمدتا از این مجادله غافل شده اند. گزاره برگ (فکت شیت) ماه آوریل آمریکا به سرنوشت این اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی اصلا اشاره ای نمی کند. این گزاره برگ درباره محدودیت 300 کیلوگرمی هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده در ایران صحبت می کند اما این محدودیت به اورانیوم کم غنی شده زیر سطح 3.67 درصدی اشاره می کند ، نه به اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی.
مقامات آمریکایی گفته اند اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی باقیمانده در ایران در فرایند تولید سوخت با آلومینیوم ترکیب خواهد شد، یا جزو عناصر سوخت رئاکتور تحقیقاتی تهران خواهد بود. مقامات آمریکایی گفته اند این ماده به محض ترکیب شدن، از محاسبات جدول زمان فرار هسته ای خارج خواهد شد. با این حال، آیا این شرط توجیه شده است؟ شرط آمریکا در حقیقت ممکن است تعضیف کننده این ادعایش باشد که محدویت ها در برنامه سانتریفوژی ایران به حصول جدول زمانی فرار 12 ماهه می انجامد.
ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی را می توان ذخیره ای مهم برای کاهش زمان تولید مقدار قابل توجه اولیه اورانیوم درجه تسلیحاتی /یا تولید سریع مقدار قابل توجه ثانویه اورانیوم درجه تسلیحاتی محسوب کرد، مگر اینکه این ماده عمدتا حذف یا به ماده ای غیرقابل مصرف در فرار هسته ای تبدیل شده باشد.
1394\04\06 - 4:14 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
به گزارش مونیتورینگ خبرگزاری صدا و سیما، دیوید آلبرایت، رئیس مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی (ISIS)، در ادامه اظهارات خود در نشست استماع کمیته روابط خارجی سنای آمریکا گفت:
این توافق، به جای آن که گسترش ظرفیت های هسته ای خطرناک را محدود کند، می تواند به عنوان یک عارضه جانبی هنجار جدیدی را خلق کند که برنامه های غنی سازی اورانیوم را تقریبا در همه جا ، و حتی زمانی مشروع جلوه دهد که برای یک برنامه هسته ای غیرنظامی هیچ ضرورتی ندارند و در کشوری هم انجام می گیرند که تهدید آشکاری برای تکثیر هسته ای است. به جای توافقی که چنان شرایط سخت و طاقت فرسایی را تحمیل کند که هیچ کس نخواهد آن مسیر را طی کند ، شرایطی که برای ایران تعیین شده ممکن است برای کشورهای دیگر قابل تحمل محسوب شود. افزون بر آن، اگر آنها به رغم واقع شدن در مناطق پرتنشی مانند خاورمیانه(غرب آسیا)، برنامه هسته ای خود را از همان ابتدا تحت نظارت پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دهند ، ممکن است از تحریم های سخت و دشواری که ایران با آنها مواجه بوده است، پرهیز کنند.
کنگره و دولت باید به دقت به ارزیابی این بپردازند که این توافق پس از ده سال، خاورمیانه را در چه موقعیتی قرار می دهد و آیا این توافق این منطقه را با ناآرامی و بی ثباتی بیشتری مواجه خواهد کرد یا اینکه عملا موفق می شود مهار تکثیر هسته ای در آینده را در دست بگیرد. یک توافق منطقی که شفافیت بی سابقه ای را در آینده ای قابل پیش بینی در فعالیت ها و نیات ایران ایجاد کند، ممکن است توافقی باشد که همسایگان ایران بتوانند با آن زندگی کنند و بر اساس آن سراغ توسعه هسته ای خودشان نروند. اما نتیجه خالص این توافق ممکن است خاورمیانه را در برابر خطر بزرگتر تکثیر هسته ای قرار دهد که منشاء آن گسترش فناوری های حساسی است که یک هنجار جدید و خطرناک نیز به آن مشروعیت می بخشد که بر اساس آن غنی سازی تقریبا در همه جا مجاز است.
کنگره در چارچوب ارزیابی توافق هسته ای احتمالی ایران باید به ارزیابی این تهدید تکثیر فناوری های هسته ای خطرناک بپردازد و راههای علاج را برای کاستن از صدمات آماده کند.
از لحاظ تاثیری که این توافق بر «ان پی تی» می گذارد، باید گفت که تاثیرات این توافق ممکن است این باشد که کشورهای غیردارنده سلاح هسته ای به طور کلی تمایل بیشتری برای توسعه ظرفیت های چرخه سوخت که یکی از نگرانی های تکثیر هسته ای است، از خود نشان خواهند داد. آنها ممکن است برنامه هسته ای مشروعیت یافته ایران را استاندارد جدیدی ببینند که همه کشورهای غیردارنده سلاح هسته ای می توانند به آن دست یابند. برای متقاعد کردن کشورهای دیگر به نپیمودن راه ایران به گروه عرضه کنندگان هسته ای و دیپلماسی قوی آمریکا نیاز خواهد بود. این کشورها ممکن است بخواهند به جای تلاش برای توسعه ظرفیت های پیشرفته مخفی چرخه سوخت، از راههای مطمئن تری پیش بروند اما به نتایج مشابهی برسند که هم در سطح بین المللی و هم در سطح منطقه موجب ناامنی خواهد شد.
6) به نظر شما دولت آمریکا زمان فرار(هسته ای) را چگونه محاسبه کرده است؟ آیا دولت همه اشکال اورانیوم را که از آنها می توان برای تولید سلاح استفاده کرد در نظر گرفته است؟
پاسخ: شیوه محاسبه زمان فرار در دولت محرمانه است و در دسترس عمومی نیست. ما هم خود سال های متمادی با مشارکت کارشناسان سانتریفوژ در دانشگاه ویرجینیا به محاسبه جدول زمانی فرار پرداخته ایم. درک ما از مقامات آمریکایی این است که شیوه های محاسبه دولت آمریکا و شیوه های ما از لحاظ رویکرد مشابه هستند. در برخی موارد، ما با برآوردهای دولت آمریکا ، به ویژه زمانی که با تعداد و انواع مشابه سانتریفوژ و حجم و سطح غنی سازی یکسانی از اورانیوم کم غنی شده آغاز می کنیم، به یک نتیجه می رسیم. با این حال، در برخی موارد دیگر ما بر سر میزان اورانیوم کم غنی شده موجود برای استفاده توسط ایران برای فرار اختلافاتی داریم. ما بطور خاص چنین ارزیابی کرده ایم که ایران بیش از آنچه دولت آمریکا محاسبه کرده است، اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی برای فرار در اختیار خواهد داشت. در نتیجه، در این خصوص، برآوردهای ما از جدول زمانی فرار هسته ای کمتر از 12 ماه است. ما همچنین از این نگرانیم که ایران پیش از فرار بیش از حد مجاز هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده 3.5 درصدی، یعنی 300 کیلوگرم هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده ذخیره کرده باشد که این کشور را به فرار سریعتر قادر خواهد ساخت. عواقب کوتاه مدت نقض این محدوده کمترین عواقب محسوب می شود.
افزون بر آن، ما این نگرانی را داریم که آیا این توافق به اندازه کافی این اطمینان خاطر را فراهم خواهد کرد که ایران نمی تواند سانتریفوژهای اضافی برچیده شده آی آر-1 و آی آر-2 ام را از نو نصب کند. به ویژه ، ما از این نگرانیم که ایران قادر خواهد بود در عرض چند ماه حدود 1000 سانتریفوژ آی آر-2 ام و تعدادی سانتریفوژ آی آر-1 نصب کند. این چارچوب زمانی طبق محاسبه ما کافی است که این سانتریفوژها زمان فرار را به زیر 12 ماه کاهش دهند.
پس از آن که محدودیت های نصب سانتریفوژها در سال دهم اجرای توافق، شروع به پایان یافتن کرد، ما معتقدیم جدول زمانی فرار هسته ای به سرعت رو به کاهش خواهد گذاشت. افزون بر آن، ایران تا آن زمان به استعداد نهفته چشمگیری برای استفاده از سانتریفوژهای پیشرفته دست خواهد یافت و از این رو، جدول زمانی فرار با گذشت 13 سال از زمان اجرای توافق با سرعت بیشتری کاهش خواهد یافت.
درباره برخی از این مسائل هنوز مذاکره ادامه دارد و امیدواریم با حل و فصل این مسائل یک جدول زمانی فرار 12 ماهه در ده سال نخست اجرای توافق به دست آید و پس از آن نیز امکان فرود نرم برای جدول زمانی فرار وجود داشته باشد. با این وصف، در زمانی که کنگره به ارزیابی توافق مشغول است، این مسائل باید به دقت تحت نظر و بررسی و ارزیابی قرار بگیرند و در صورت لزوم ، راهبردهای تسکینی لازم آماده و به اجرا گذاشته شود.
«نتایج مشابه با نتایج دولت در زمینه محاسبه جدول زمانی فرار هسته ای»
مشابهت نتایج ما با نتایج دولت آمریکا در خصوص برآورد زمان فرار هسته ای را می توان هنگام بررسی محدودیت های تعیین شده برای سانتریفوژها که ایران در توافق موقت آوریل 2015 پذیرفته است، مشاهده کرد. در مورد حدود 6000 سانتریفوژ آی آر-1 و ذخیره 300 کیلوگرمی هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده 3.5 درصدی و به صفر رسیدن ذخیره هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ، برآورد زمان فرار ما یک میانگین حدود 12 تا 14 ماه خواهد داشت، که در آن حداقل زمان فرار 12-11 ماه خواهد بود. ما از این میانگین به عنوان بهترین شاخص زمان فرار و تفسیر کمترین زمان به عنوان بدترین حالت احتمالی، استفاده کرده ایم. از این رو، برآورد ما از فرار، ارزیابی دولت آمریکا را مبنی بر اینکه این محدودیت ها معیار رسیدن به زمان فرار 12 ماهه را محقق خواهد کرد ، تایید می کند.
«ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران»
با این حال، برآوردهای فرار بستگی زیادی به ذخیره قابل استفاده اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران دارد. مثلا، ایران می تواند زمان فرار را با وارد کردن مقدار نسبتا اندکی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی به آبشارهای غنی سازی به شکل چشمگیری کاهش دهد. اگر ایران فقط حدود 50 کیلوگرم از هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی (یا 34 کیلوگرم از (توده اورانیوم) کم غنی شده ، یا حدود 15 درصد از ذخیره کنونی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی) خود را در شش ماه نخست زمان فرار بازیابی کند، و اگر شرایط همان باشد که بالاتر گفته شد، میانگین زمان فرار حدود 11-10 ماه ، با یک زمان کمینه حدود 9 ماهه خواهد بود. در نتیجه، به حداقل رساندن ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی یا اطمینان یافتن از غیرقابل استفاده بودن آن در یک جدول زمانی فرار، ضروری است . انتظار می رود زمان های فرار حتی از این نیز کوتاهتر باشد، زیرا اگر ایران تصمیم به فرار بگیرد، ممکن است به اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی بیشتری دسترسی داشته باشد و این نیز قابل پیش بینی است که میزان ذخیره اورانیوم کم غنی شده 3.5 درصدی ایران بیشتر از محدوده مجاز 300 کیلوگرمی باشد.
انباشتگی 34 کیلوگرمی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران (توده اورانیوم) فقط کسر کوچکی از موجودی اورانیوم کم غنی شده این کشور است.
به رغم اینکه ایران دیگر ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی به شکل هگزافلورید (UF6) ندارد، این کشور همچنان مقدار زیادی از این ماده را به شکل اکسید (U3O8) و پسماند و ضایعات نگه داشته است. همانطور که قبلا بحث شد، ایران در مجموع حدود 228 کیلوگرم اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی (توده اورانیوم) دارد. تا آخر ژوئن 2015 ، که پایان دوره تمدید شده ثانویه طرح اقدام مشترک و موعد دستیابی به توافق جامع است، طبق برآوردها ایران حدود 43 کیلوگرم پودر اکسید اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی و حدود 134-130 کیلوگرم به شکل پسماند، ضایعات و تحت فرایند (همه به شکل توده اورانیوم) خواهد داشت. فقط حدود 50 تا 54کیلوگرم از این اورانیوم کم غنی شده به شکل سوخت رئاکتور تحقیقاتی تهران خواهد بود، که فقط حدود 23-22 درصد از کل اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی ایران خواهد بود. این روند بر این فرض استوار است که ایران به تعهدات خود در چارچوب تمدید ثانویه طرح اقدام مشترک عمل خواهد کرد و کل 35 کیلوگرم اکسید اورانیوم کم غنی شده را به سوخت تبدیل خواهد کرد. اگر ایران این کار را نکند، آنگاه برآورد پودر اکسید اندکی بیشتر خواهد شد و مقادیر موجود در سوخت اندکی کمتر از آنچه پیش بینی شده است خواهد بود.
بخش اعظم این ماده اورانیوم کم غنی شده به اشکالی است که اورانیوم کم غنی شده را می توان به شیوه ای سهل و آسان بازیابی کرد. ایران اعلام کرده است قصد دارد از مواد پسماند به بازیابی اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی بپردازد. بر اساس گزارش مه 2015 آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران، «در نامه مورخ 28 دسامبر 2014 ، ایران آژانس را از جدول عملیاتی مجتمع تولید صفحه سوخت اصفهان مطلع ساخت و اعلام کرد که قصد دارد خطوط فراوری را برای بازیافت اورانیوم از ضایعات جامد و مایع راه اندازی کند. آژانس در پاسخ نامه به تاریخ 19 ژانویه 2015 از ایران درخواست کرد توضیحات بیشتری بدهد. آژانس در 19 مه 2015 مشاهده کرد که خطوط فراوری هنوز عملیات خود را شروع نکرده اند و ایران همچنان به فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط با بازیافت اورانیوم از ضایعات جامد ادامه می دهد.» معلوم نیست ایران قصد دارد چقدر اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی بازیابی کند. اما اقدام این کشور به راه اندازی تاسیسات بازیابی از ضایعات، چالشی برای این توافق است، زیرا اورانیوم کم غنی شده بازیافت شده و دانش و تجربه ای که ایران با عملیات بازیابی از ضایعات به دست می آورد به طور بالقوه به ایران اجازه خواهد داد زمان فرار را سریعتر کند.
دولت اوباما تمایلی نداشته است درباره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی به صورت علنی بحث کند و رسانه ها عمدتا از این مجادله غافل شده اند. گزاره برگ (فکت شیت) ماه آوریل آمریکا به سرنوشت این اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی اصلا اشاره ای نمی کند. این گزاره برگ درباره محدودیت 300 کیلوگرمی هگزافلورید اورانیوم کم غنی شده در ایران صحبت می کند اما این محدودیت به اورانیوم کم غنی شده زیر سطح 3.67 درصدی اشاره می کند ، نه به اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی.
مقامات آمریکایی گفته اند اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی باقیمانده در ایران در فرایند تولید سوخت با آلومینیوم ترکیب خواهد شد، یا جزو عناصر سوخت رئاکتور تحقیقاتی تهران خواهد بود. مقامات آمریکایی گفته اند این ماده به محض ترکیب شدن، از محاسبات جدول زمان فرار هسته ای خارج خواهد شد. با این حال، آیا این شرط توجیه شده است؟ شرط آمریکا در حقیقت ممکن است تعضیف کننده این ادعایش باشد که محدویت ها در برنامه سانتریفوژی ایران به حصول جدول زمانی فرار 12 ماهه می انجامد.
ذخیره اورانیوم کم غنی شده نزدیک به 20 درصدی را می توان ذخیره ای مهم برای کاهش زمان تولید مقدار قابل توجه اولیه اورانیوم درجه تسلیحاتی /یا تولید سریع مقدار قابل توجه ثانویه اورانیوم درجه تسلیحاتی محسوب کرد، مگر اینکه این ماده عمدتا حذف یا به ماده ای غیرقابل مصرف در فرار هسته ای تبدیل شده باشد.
وزارت کشورعراق از کشف رایانه یکی از قضات شرعی داعش خبر داد
1394\04\06 - 4:13 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
سخنگوی وزارت کشور عراق روز شنبه خبر داد نیروهای امنیتی موفق به توقیف رایانه یکی از قضات شرعی داعش شدند که در آن ازدواج دختران خارجی با اعضای این گروه تروریستی ثبت شده است.
به گزارش خبرگزاری لبنانی آسیا، سعد معن تصریح کرد :« پلیس در حمله به یکی از مراکز تجمع داعش در بیجی، چهل کیلومتری شمال تکریت، موفق به توقیف یک دستگاه رایانه شد که متعلق به یکی از قضات شرعی داعش است. در این رایانه اطلاعاتی از ازدواج دختران خارجی با اعضای داعش ثبت شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از این منبع، بسیاری از دخترانی که عقد ازداوجشان ثبت شده است در طول یک سال بیش از 15 بار با افراد مختلف در داعش ازدواج کرده اند.»
در خبر دیگری از عراق به نقل از شلال عبدل فرماندار منطقه طوز در شرق تکریت آمده است وقوع انفجاری در منطقه طوز سه کشته و پنج مجروح برجای گذاشت. وی تلفات ناشی از این انفجار را از غیر نظامیان معرفی کرد.
1394\04\06 - 4:13 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
سخنگوی وزارت کشور عراق روز شنبه خبر داد نیروهای امنیتی موفق به توقیف رایانه یکی از قضات شرعی داعش شدند که در آن ازدواج دختران خارجی با اعضای این گروه تروریستی ثبت شده است.
به گزارش خبرگزاری لبنانی آسیا، سعد معن تصریح کرد :« پلیس در حمله به یکی از مراکز تجمع داعش در بیجی، چهل کیلومتری شمال تکریت، موفق به توقیف یک دستگاه رایانه شد که متعلق به یکی از قضات شرعی داعش است. در این رایانه اطلاعاتی از ازدواج دختران خارجی با اعضای داعش ثبت شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از این منبع، بسیاری از دخترانی که عقد ازداوجشان ثبت شده است در طول یک سال بیش از 15 بار با افراد مختلف در داعش ازدواج کرده اند.»
در خبر دیگری از عراق به نقل از شلال عبدل فرماندار منطقه طوز در شرق تکریت آمده است وقوع انفجاری در منطقه طوز سه کشته و پنج مجروح برجای گذاشت. وی تلفات ناشی از این انفجار را از غیر نظامیان معرفی کرد.
جلسه استماع سنا درباره توافق هسته ای با حضور دیوید آلبرایت /6
1394\04\06 - 4:12 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
دیوید آلبرایت تاکید کرد بدون اطلاع از فعالیت های تسلیحاتی گذشته ایران، راستی آزمایی فعالیت های هسته ای این کشور در آینده امکان پذیر نخواهد بود و لغو تحریم ها باید به همکاری ایران در این خصوص منوط شود.
به گزارش مونیتورینگ خبرگزاری صدا و سیما، در ادامه اظهارات دیوید آلبرایت رئیس موسسه علم و امنیت بین المللی (ISIS) در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنا آمده است:
یکی از جنبه های مهم این موضوع، دسترسی آژانس به مکانی در مجموعه نظامی پارچین بوده است. این مکانی است که گفته می شود آزمایش مواد منفجره قوی مرتبط با ساخت تسلیحات هسته ای، پیش از سال 2004، در آنجا صورت گرفته است. از اوایل 2012 که آژانس خواستار بازدید از این مکان شد، ایران بیشتر آن را بازسازی کرده است، که اینکار اقدامات راستی آزمایی آژانس را تقریبا غیرممکن می کند. تهران در این مکان کارهایی انجام داده است که از نظر بیشتر ناظران، اقدامی برای ناکام گذاشتن راستی آزمایی آژانس است. به علت چنین اصلاحات گسترده ای، حتی اگر آژانس زمانی امکان دسترسی به این نقطه را به دست آورد، ممکن است قادر نباشد پاسخ همه نگرانی هایش را بیابد. از این رو دسترسی به پارچین، دیگر به تنهایی برای حل کردن دغدغه های نهفته در درخواست اولیه آژانس برای دسترسی به این مکان، کافی نیست. نیاز خواهد بود آژانس از مراکز مرتبط بازدید کند. به عبارت دیگر ایران برای رسیدگی به نگرانی های آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی، باید امکان دسترسی به یکسری مراکز را برای آژانس فراهم کند.
علاوه بر این برای اینکه این توافق قابل راستی آزمایی باشد، ایران همچنین باید با درخواست های آژانس برای مصاحبه با اشخاص مهمی چون محسن فخری زاده هدایت کننده معروف تلاش های تسلیحات هسته ای ایران، و سید عباس شاه مرادی زواره رئیس سابق مرکز تحقیقات فیزیک که گفته می شود در دهه 1990، مکان اصلی تحقیقات هسته ای نظامی ایران بود، موافقت کند. آژانس سال ها قبل درباره یکسری خریدهای مشکوک که از طریق دانشگاه صنعتی شریف صورت گرفته بود، با شاه مرادی مصاحبه کرد. آژانس کاملا از پاسخ های او قانع نشد و نارضایتی آژانس زمانی شدت یافت که او از بحث درباره فعالیت هایش برای مرکز تحقیقات فیزیک خودداری کرد. از زمان مصاحبه اول، آژانس به اطلاعات بیشتری درباره شاه مرادی و اقدامات مرکز تحقیقات فیزیک در تهیه و تدارک هسته ای دست یافته است (که برخی از طرف موسسه من ارائه شده است). نیاز به مصاحبه با هر دو این افراد و برخی دیگر، همچنان باقیست.
این انتظار و دستکم امید وجود داشته است که ایران تا پیش از ضرب الاجل 30 ژوئن، به نگرانی های آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی پاسخ گوید. اما ایران در چند ماه گذشته، در این خصوص، سرسخت تر شده و این امر چنین امیدی را به یاس تبدیل کرده است. از آنجائیکه این موضوع برای حل مسئله هسته ای ایران ضروری است، سرسختی ایران، ایجاب می کند تضمین های بیشتری در شروع هر توافق احتمالی وجود داشته باشد که نشان دهد ایران از تعهدات پادمانی خود تبعیت خواهد کرد و هدف اساسی بلندمدت این توافق مبنی بر اینکه برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز خواهد بود، محقق می شود.
دولت ظاهرا به ایران پیشنهاد کرده است پیش از برداشته شدن تحریم های مالی و اقتصادی اصلی، امکان دسترسی به فهرستی از مکان ها و افراد مرتبط با نگرانی های آژانس از ابعاد نظامی احتمالی را فراهم کند. تا اواخر هفته گذشته، ایران با این فهرست موافقت نکرده بود. اما حتی اگر این کشور این فهرست را بپذیرد، می تواند زمینه دسترسی را فراهم کند اما هیچ همکاری واقعی در این خصوص از خود نشان ندهد. همانطور که در بالا ذکر شد، این خطر به شدت وجود دارد که ایران با این قضیه به عنوان گرفتن یک مهر تایید ساده رفتار کند و از همراهی کردن با تلاش آژانس برای رسیدگی به نگرانی ها درباره ابعاد نظامی احتمالی خودداری کند. اگر ایران بتواند اینکار را پیش از برداشته شدن تحریم ها انجام دهد، اطمینان چندانی وجود نخواهد داشت که پس از آن به نگرانی های آژانس رسیدگی کند.
اگر ایران بتواند با موفقیت پیش از برداشته شدن تحریم ها، در راه آژانس سنگ اندازی کند، اعتبار این نهاد بین المللی تضعیف خواهد شد. علاوه بر این، ایران ممکن است بتواند همه دانش و توانمندی های مرتبط با تسلیحات هسته ای را حفظ کند که برای آینده -زمانی که بخواهد از تعهداتش در برابر ان پی تی بیرون آید- ایجاد و کسب کرده است. در ابهام رها کردن دستاوردهای گذشته ایران، در صورتی که این کشور در آینده بتواند از توانمندی های تسلیحات هسته ای ناشناخته برای آژانس و جامعه بین المللی برای ساخت این تسلیحات استفاده کند، هیچ چیز را حل نمی کند. در نتیجه کنگره باید توقع بیشتری از توافق داشته باشد، مشخصا پیش از برداشته شدن تحریم ها، ایران باید به شکلی واقعی نگرانی های آژانس را درباره کارهای گذشته و شاید حال خود درباره تسلیحات هسته ای، رفع کند. گرچه رسیدگی ایران به همه نگرانی های آژانس از ابعاد نظامی احتمالی، ایده آل خواهد بود، این روند احتمالا چندین سال طول خواهد کشید. در ادامه شروطی ذکر شده است که صریح و واقع بینانه هستند و می توانند در طول اجرای اولیه توافق، اجرا شوند. این شروط باید در یکسری الزاماتی درج شوند که ایران موظف است آنها را پیش از برداشته شدن تحریم های مالی و اقتصادی اساسی تامین کند:
* ایران با فهرستی قطعی برای بازدید از مکان هایی موافقت کند که در آنها فعالیت های مرتبط باتسلیحات هسته ای ظاهرا صورت گرفته است(نظیر پارچین، اما شامل دستکم شش مرکز)؛ و با دسترسی به تجهیزات، شرکت ها و افرادی که آژانس آنها را به عنوان مشارکت کننده در فعالیت های نظامی گذشته مرتبط با تسلیحات هسته ای شناسایی کرده است. کنگره باید بر مبنایی محرمانه، این فهرست را با فهرست پیشنهادی قبلی دولت و متحدانش مقایسه و دولت را ملزم کند که توضیح دهد چه موارد مشخصی حذف شده اند و چرا.(به هر ترتیب این فهرست نباید فهرست نهایی تلقی شود؛ حق آژانس برای رفتن به سایت های دیگر، مصاحبه با همان افراد یا افراد دیگر، دستیابی به اسناد در مسیر نهایی کردن بررسی خود درباره ابعاد نظامی احتمالی، باید محفوظ بماند و برخی از اینها باید پیش از برداشته شدن تحریم ها، صورت گیرد).
*آژانس باید در مسیر انجام دادن بررسی سخت خود درباره موضوعات مرتبط با ابعاد نظامی احتمالی، از همکاری کامل ایران برخوردار باشد.
*پیش از برداشته شدن تحریم های اساسی، آژانس باید فرصت داشته باشد نتایج این بازدیدها و دسترسی ها را ارزیابی و برآورد اولیه خود را ارائه کند که آیا پیشرفت ملموسی داشته است یا نه. برآورد مثبت آژانس برای برداشته شدن تحریم ها ضروری است.
* در صورتی که اقتضا کند، آژانس باید برآورد موقتی را ارائه کند و ایران نیز با آن مخالفت نکند، مبنی بر اینکه این کشور تا پیش از 2004، برنامه تسلیحات هسته ای داشته است و بخش هایی از آن ممکن است پس از 2004 ادامه یافته باشد.
*جامعه اطلاعاتی آمریکا باید یک پرونده غیرمحرمانه مفصل را منتشر کند که اطلاعات آن را -هرچند ناکامل- درباره برنامه تسلیحات هسته ای گذشته ایران و فعالیت های تازه تری آن که برای ساخت سلاح های هسته ای مفید هستند یا فعالیت هایی که با تحقیقات در حوزه هایی از ساخت تسلیحات هسته ای ارتباط دارند، نظیر تحقیقات انجام گرفته در سازمان تحقیقات و نوآوری های دفاعی (سپند) به ریاست محسن فخری زاده، ارائه دهد.
* پس از برداشته شدن تحریم ها و اجرای توافق، نبود همکاری ایران با آژانس درباره بقیه مسائل مربوط به ابعاد نظامی احتمالی، باید نقض اساسی طرح اقدام مشترک جامع تلقی شود. این نکته مجددا باید ذکر شود که بررسی آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی، ممکن است پس از موعد برداشته شدن تحریم های اساسی نیز ادامه یابد. این بررسی ادامه دار آژانس مستلزم دسترسی به سایت ها، افراد و اسناد بیشتر خواهد بود.
اولی هاینونن رئیس سابق بخش پادمان های آژانس که اکنون در مرکز بلفر دانشگاه هاروارد حضور دارد، اشاره کرده است که فهرست فعلی ایران «برای فراهم کردن شناختی از اینکه این کشور تا چه حد در بخش های مختلف تحقیق و توسعه تسلیحات هسته ای پیش رفته است، کافی نیست.» وی افزود چنین فهرستی برای اینکه آژانس بتواند با قطعیت بگوید برنامه تسلیحات هسته ای ایران از سرگرفته نشده، ضروری است. این امر مستلزم دسترسی ادامه دار و ادواری به این سایت ها و افراد است.
علاوه بر این، به گفته هاینونن، بررسی آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی باید تکرار شونده باشد. این بدان معناست که نام افراد، سایت ها یا اسناد دیگری ممکن است طی بررسی اولیه، مطرح شود. دسترسی به این افراد، سایت ها و اسناد نیز باید فراهم شود. این موضوع نیز باید مد نظر باشد که برخی فعالیت ها ممکن است به سایت های نظامی دیگر منتقل شده باشند یا منتقل شوند. اگر هر نقطه مشکوکی مشخص شود، آژانس باید قادر باشد به آنها نیز دسترسی داشته باشد.
هاینونن همچنین یادآور می شود مهم است هرگونه توانمندی تسلیحات هسته ای در ایران -اگر هنوز وجود داشته باشد- برچیده شود. به گفته برخی مذاکره کنندگان، این توافق ممکن است فراتر برود و فعالیت های مرتبط با نظامی کردن برنامه هسته ای ممنوع شود. نمونه هایی از چنین فعالیت هایی شامل متالورژی اورانیوم و پلوتونیوم و انواع خاصی از مولدهای نوترونی و کار بر روی مواد منفجه قوی است. دستیابی به این ممنوعیت ها و شروط راستی آزمایی شان در توافق نهایی، چالش برانگیز است اما دستیابی به آنها اهمیت دارد.
یک حوزه راستی آزمایی دشوار، این است که آیا ایران از دیگر کشورها در خصوص تسلیحات هسته ای کمک دریافت کرده یا با دیگر کشورها در خصوص موضوعات هسته ای حساس همکاری کرده است. این ظن وجود دارد که شبکه خان به ایران و کره شمالی طرح های تسلیحات هسته ای داده است. این شک نیز وجود دارد که ایران و کره شمالی در موضوعات هسته ای باهم همکاری دارند. در نتیجه، چالش این است که چطور راستی آزمایی کنیم که ایران فناوری هسته ای خود را به نقطه ای دیگر منتقل نمی کند یا با دیگر کشورها روی موضوعات حساس هسته ای همکاری نمی کند.
شروط راستی آزمایی که اهمیت خاص دارند و برخی از آنها در بالا ذکر شد، و در توافق چارچوب به آنها پرداخته نشده یا به تفصیل به آنها پرداخته نشده است، عبارتند از:
دسترسی هر زمان، هر مکان: آژانس نیاز خواهد داشت به همه سایت ها، تاسیسات، مواد، تجهیزات، افراد و اسناد مرتبط در ایران، در هر نقطه ای که باشند، دسترسی فوری یا «در هر زمان» داشته باشد.
توضیحات مرتبط با سانتریفوژها: علاوه بر توضیحات گسترده تری که برای رسیدگی به نگرانی های آژانس در خصوص ابعاد نظامی احتمالی ضرورت دارد، ترتیبات راستی آزمایی همچنین به این مسئله بستگی خواهد داشت که ایران تبیین کند چه تعداد سانتریفوژ -ازهر نوعی- را ساخته است و فهرست مواد خام و تجهیزات خود برای برنامه سانتریفوژهای خود را ارائه کند. این مبنا در صورتی که قرار باشد توافق نبود فعالیت های مخفی سانتریفوژها و تاسیسات مخفی را در حال و آینده تضمین کند، ضروری است.
درخصوص ایجاد مبنایی برای تعداد سانتریفوژهای ساخته شده به دست ایران، راستی آزمایی درباره ساخت سانتریفوژها،از جمله توضیحات و راستی آزمایی درباره مواد خام و اجزاء مهم ضروری است. این توضیحات باید شامل منشا و حجم مواد خام مهم و تعداد اجزاء اساسی از جمله تعدادی که در انبار نگهداری می شوند، تعداد ساخته شده یا خریداری شده و نیز سرنوشت آنها باشد. توضیح درباره مکان هایی که برای تولید این کالاها از آنها استفاده شد، نیز ضروری خواهد بود.
بدون اطلاع از فعالیت های گذشته ایران درباره سانتریفوژها، تجهیزات مرتبط با سانتریفوژها و فهرست مواد خام، و خرید مرتبط با سانتریفوژها، راستی آزمایی کافی نخواهد بود. انبارهای مخفی سانتریفوژها و تجهیزات و مواد مرتبط ممکن است وجود داشته باشد و دور از چشم بازرسان نگهداری شود. توضیح کامل درباره گذشته باید اولویت باشد.
توضیحات درباره اورانیوم خام: شرط دیگر راستی آزمایی دشوار اورانیوم به دست آمده از خارج و تولید شده در داخل از طریق هر روشی در گذشته، حال و آینده است. چارچوب توافق که در اوایل آوریل امضا شد، نظارت مستمر بر کارخانه های خرد کردن اورانیوم طی یک دوره بیست و پنج ساله را فراهم کرد. توافق نهایی نیز باید تضمین کند که ایران با آژانس در رسیدن به یک راستی آزمایی کامل در خصوص خرید و تولید اورانیوم در گذشته، همکاری می کند. این توضیحات باید فراتر از مواردی باشد که در پروتکل الحاقی ذکر شده است و تعهد ایران به ارائه این توضیحات باید در توافق جامع قید شود.
توضیحات مرتبط با پلوتونیوم: طرح مشترک اقدام جامع باید شامل شرط راستی آزمایی درباره هر فعالیت گذشته باشد که به جداسازی پلوتونیوم ارتباط داشت. این توضیحات باید شامل اطلاعات درباره هر تهیه و تدارک یا تلاش برای تهیه باشد که با رسیدن به توانایی جداسازی پلوتونیوم از مواد پرتو دیده مرتبط است.
توضیحات درباره واردات/صادرات اساسی: ایران همچنین باید جزئیاتی درباره واردات، صادرات و کاربردهای اقلام اساسی فهرست شده در بخش های 1 و 2 INFCIRC 254 و دیگر کالاهای مهم را که در برنامه های هسته ای ایران استفاده می شوند، به آژانس ارائه کند. این توضیحات فراتر از توضیحاتی خواهد بود که در پروتکل الحاقی ذکر شده است و تعهد ایران برای ارائه این توضیحات باید در توافق جامع قید شود.
5) شما فکر می کنید یک توافق احتمالی چه تاثیری بر پیمان منع تولید و تکثیر تسلیحات هسته ای (NPT) خواهد داشت؟ بر منع گسترش منطقه ای چطور؟
توافق ایران ممکن است تاثیر ناخواسته برانگیختن «رقابت غنی سازی» اورانیوم را در پی داشته باشد. عربستان سعودی با پیش بینی توافق ایران، از قبل اعلام کرده است که با توانمندی های هسته ای ایران رقابت خواهد کرد. شاهزده ترکی بن فیصل رئیس اطلاعات سابق عربستان این پیام را در کنفرانسی در سئول به دنیا داد: «هرچه ایران داشته باشد، ما نیز خواهیم داشت.» کشورهای سنی دیگر غیر از عربستان نیز ممکن است به عزم خود برای شکل دادن به برنامه های هسته ای داخلی شتاب ببخشند، حتی برنامه های غنی سازی اورانیوم، زیرا آنها نیز می خواهند به وزنه متقابل در برابر ایران دست یابند. دیگر رقبای منطقه ای ایران نظیر مصر و ترکیه ممکن است به دنبال شروع یا توسعه برنامه های غنی سازی هسته ای داخلی باشند تا نفوذ منطقه ای خود را حفظ کنند.
1394\04\06 - 4:12 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
دیوید آلبرایت تاکید کرد بدون اطلاع از فعالیت های تسلیحاتی گذشته ایران، راستی آزمایی فعالیت های هسته ای این کشور در آینده امکان پذیر نخواهد بود و لغو تحریم ها باید به همکاری ایران در این خصوص منوط شود.
به گزارش مونیتورینگ خبرگزاری صدا و سیما، در ادامه اظهارات دیوید آلبرایت رئیس موسسه علم و امنیت بین المللی (ISIS) در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنا آمده است:
یکی از جنبه های مهم این موضوع، دسترسی آژانس به مکانی در مجموعه نظامی پارچین بوده است. این مکانی است که گفته می شود آزمایش مواد منفجره قوی مرتبط با ساخت تسلیحات هسته ای، پیش از سال 2004، در آنجا صورت گرفته است. از اوایل 2012 که آژانس خواستار بازدید از این مکان شد، ایران بیشتر آن را بازسازی کرده است، که اینکار اقدامات راستی آزمایی آژانس را تقریبا غیرممکن می کند. تهران در این مکان کارهایی انجام داده است که از نظر بیشتر ناظران، اقدامی برای ناکام گذاشتن راستی آزمایی آژانس است. به علت چنین اصلاحات گسترده ای، حتی اگر آژانس زمانی امکان دسترسی به این نقطه را به دست آورد، ممکن است قادر نباشد پاسخ همه نگرانی هایش را بیابد. از این رو دسترسی به پارچین، دیگر به تنهایی برای حل کردن دغدغه های نهفته در درخواست اولیه آژانس برای دسترسی به این مکان، کافی نیست. نیاز خواهد بود آژانس از مراکز مرتبط بازدید کند. به عبارت دیگر ایران برای رسیدگی به نگرانی های آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی، باید امکان دسترسی به یکسری مراکز را برای آژانس فراهم کند.
علاوه بر این برای اینکه این توافق قابل راستی آزمایی باشد، ایران همچنین باید با درخواست های آژانس برای مصاحبه با اشخاص مهمی چون محسن فخری زاده هدایت کننده معروف تلاش های تسلیحات هسته ای ایران، و سید عباس شاه مرادی زواره رئیس سابق مرکز تحقیقات فیزیک که گفته می شود در دهه 1990، مکان اصلی تحقیقات هسته ای نظامی ایران بود، موافقت کند. آژانس سال ها قبل درباره یکسری خریدهای مشکوک که از طریق دانشگاه صنعتی شریف صورت گرفته بود، با شاه مرادی مصاحبه کرد. آژانس کاملا از پاسخ های او قانع نشد و نارضایتی آژانس زمانی شدت یافت که او از بحث درباره فعالیت هایش برای مرکز تحقیقات فیزیک خودداری کرد. از زمان مصاحبه اول، آژانس به اطلاعات بیشتری درباره شاه مرادی و اقدامات مرکز تحقیقات فیزیک در تهیه و تدارک هسته ای دست یافته است (که برخی از طرف موسسه من ارائه شده است). نیاز به مصاحبه با هر دو این افراد و برخی دیگر، همچنان باقیست.
این انتظار و دستکم امید وجود داشته است که ایران تا پیش از ضرب الاجل 30 ژوئن، به نگرانی های آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی پاسخ گوید. اما ایران در چند ماه گذشته، در این خصوص، سرسخت تر شده و این امر چنین امیدی را به یاس تبدیل کرده است. از آنجائیکه این موضوع برای حل مسئله هسته ای ایران ضروری است، سرسختی ایران، ایجاب می کند تضمین های بیشتری در شروع هر توافق احتمالی وجود داشته باشد که نشان دهد ایران از تعهدات پادمانی خود تبعیت خواهد کرد و هدف اساسی بلندمدت این توافق مبنی بر اینکه برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز خواهد بود، محقق می شود.
دولت ظاهرا به ایران پیشنهاد کرده است پیش از برداشته شدن تحریم های مالی و اقتصادی اصلی، امکان دسترسی به فهرستی از مکان ها و افراد مرتبط با نگرانی های آژانس از ابعاد نظامی احتمالی را فراهم کند. تا اواخر هفته گذشته، ایران با این فهرست موافقت نکرده بود. اما حتی اگر این کشور این فهرست را بپذیرد، می تواند زمینه دسترسی را فراهم کند اما هیچ همکاری واقعی در این خصوص از خود نشان ندهد. همانطور که در بالا ذکر شد، این خطر به شدت وجود دارد که ایران با این قضیه به عنوان گرفتن یک مهر تایید ساده رفتار کند و از همراهی کردن با تلاش آژانس برای رسیدگی به نگرانی ها درباره ابعاد نظامی احتمالی خودداری کند. اگر ایران بتواند اینکار را پیش از برداشته شدن تحریم ها انجام دهد، اطمینان چندانی وجود نخواهد داشت که پس از آن به نگرانی های آژانس رسیدگی کند.
اگر ایران بتواند با موفقیت پیش از برداشته شدن تحریم ها، در راه آژانس سنگ اندازی کند، اعتبار این نهاد بین المللی تضعیف خواهد شد. علاوه بر این، ایران ممکن است بتواند همه دانش و توانمندی های مرتبط با تسلیحات هسته ای را حفظ کند که برای آینده -زمانی که بخواهد از تعهداتش در برابر ان پی تی بیرون آید- ایجاد و کسب کرده است. در ابهام رها کردن دستاوردهای گذشته ایران، در صورتی که این کشور در آینده بتواند از توانمندی های تسلیحات هسته ای ناشناخته برای آژانس و جامعه بین المللی برای ساخت این تسلیحات استفاده کند، هیچ چیز را حل نمی کند. در نتیجه کنگره باید توقع بیشتری از توافق داشته باشد، مشخصا پیش از برداشته شدن تحریم ها، ایران باید به شکلی واقعی نگرانی های آژانس را درباره کارهای گذشته و شاید حال خود درباره تسلیحات هسته ای، رفع کند. گرچه رسیدگی ایران به همه نگرانی های آژانس از ابعاد نظامی احتمالی، ایده آل خواهد بود، این روند احتمالا چندین سال طول خواهد کشید. در ادامه شروطی ذکر شده است که صریح و واقع بینانه هستند و می توانند در طول اجرای اولیه توافق، اجرا شوند. این شروط باید در یکسری الزاماتی درج شوند که ایران موظف است آنها را پیش از برداشته شدن تحریم های مالی و اقتصادی اساسی تامین کند:
* ایران با فهرستی قطعی برای بازدید از مکان هایی موافقت کند که در آنها فعالیت های مرتبط باتسلیحات هسته ای ظاهرا صورت گرفته است(نظیر پارچین، اما شامل دستکم شش مرکز)؛ و با دسترسی به تجهیزات، شرکت ها و افرادی که آژانس آنها را به عنوان مشارکت کننده در فعالیت های نظامی گذشته مرتبط با تسلیحات هسته ای شناسایی کرده است. کنگره باید بر مبنایی محرمانه، این فهرست را با فهرست پیشنهادی قبلی دولت و متحدانش مقایسه و دولت را ملزم کند که توضیح دهد چه موارد مشخصی حذف شده اند و چرا.(به هر ترتیب این فهرست نباید فهرست نهایی تلقی شود؛ حق آژانس برای رفتن به سایت های دیگر، مصاحبه با همان افراد یا افراد دیگر، دستیابی به اسناد در مسیر نهایی کردن بررسی خود درباره ابعاد نظامی احتمالی، باید محفوظ بماند و برخی از اینها باید پیش از برداشته شدن تحریم ها، صورت گیرد).
*آژانس باید در مسیر انجام دادن بررسی سخت خود درباره موضوعات مرتبط با ابعاد نظامی احتمالی، از همکاری کامل ایران برخوردار باشد.
*پیش از برداشته شدن تحریم های اساسی، آژانس باید فرصت داشته باشد نتایج این بازدیدها و دسترسی ها را ارزیابی و برآورد اولیه خود را ارائه کند که آیا پیشرفت ملموسی داشته است یا نه. برآورد مثبت آژانس برای برداشته شدن تحریم ها ضروری است.
* در صورتی که اقتضا کند، آژانس باید برآورد موقتی را ارائه کند و ایران نیز با آن مخالفت نکند، مبنی بر اینکه این کشور تا پیش از 2004، برنامه تسلیحات هسته ای داشته است و بخش هایی از آن ممکن است پس از 2004 ادامه یافته باشد.
*جامعه اطلاعاتی آمریکا باید یک پرونده غیرمحرمانه مفصل را منتشر کند که اطلاعات آن را -هرچند ناکامل- درباره برنامه تسلیحات هسته ای گذشته ایران و فعالیت های تازه تری آن که برای ساخت سلاح های هسته ای مفید هستند یا فعالیت هایی که با تحقیقات در حوزه هایی از ساخت تسلیحات هسته ای ارتباط دارند، نظیر تحقیقات انجام گرفته در سازمان تحقیقات و نوآوری های دفاعی (سپند) به ریاست محسن فخری زاده، ارائه دهد.
* پس از برداشته شدن تحریم ها و اجرای توافق، نبود همکاری ایران با آژانس درباره بقیه مسائل مربوط به ابعاد نظامی احتمالی، باید نقض اساسی طرح اقدام مشترک جامع تلقی شود. این نکته مجددا باید ذکر شود که بررسی آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی، ممکن است پس از موعد برداشته شدن تحریم های اساسی نیز ادامه یابد. این بررسی ادامه دار آژانس مستلزم دسترسی به سایت ها، افراد و اسناد بیشتر خواهد بود.
اولی هاینونن رئیس سابق بخش پادمان های آژانس که اکنون در مرکز بلفر دانشگاه هاروارد حضور دارد، اشاره کرده است که فهرست فعلی ایران «برای فراهم کردن شناختی از اینکه این کشور تا چه حد در بخش های مختلف تحقیق و توسعه تسلیحات هسته ای پیش رفته است، کافی نیست.» وی افزود چنین فهرستی برای اینکه آژانس بتواند با قطعیت بگوید برنامه تسلیحات هسته ای ایران از سرگرفته نشده، ضروری است. این امر مستلزم دسترسی ادامه دار و ادواری به این سایت ها و افراد است.
علاوه بر این، به گفته هاینونن، بررسی آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی باید تکرار شونده باشد. این بدان معناست که نام افراد، سایت ها یا اسناد دیگری ممکن است طی بررسی اولیه، مطرح شود. دسترسی به این افراد، سایت ها و اسناد نیز باید فراهم شود. این موضوع نیز باید مد نظر باشد که برخی فعالیت ها ممکن است به سایت های نظامی دیگر منتقل شده باشند یا منتقل شوند. اگر هر نقطه مشکوکی مشخص شود، آژانس باید قادر باشد به آنها نیز دسترسی داشته باشد.
هاینونن همچنین یادآور می شود مهم است هرگونه توانمندی تسلیحات هسته ای در ایران -اگر هنوز وجود داشته باشد- برچیده شود. به گفته برخی مذاکره کنندگان، این توافق ممکن است فراتر برود و فعالیت های مرتبط با نظامی کردن برنامه هسته ای ممنوع شود. نمونه هایی از چنین فعالیت هایی شامل متالورژی اورانیوم و پلوتونیوم و انواع خاصی از مولدهای نوترونی و کار بر روی مواد منفجه قوی است. دستیابی به این ممنوعیت ها و شروط راستی آزمایی شان در توافق نهایی، چالش برانگیز است اما دستیابی به آنها اهمیت دارد.
یک حوزه راستی آزمایی دشوار، این است که آیا ایران از دیگر کشورها در خصوص تسلیحات هسته ای کمک دریافت کرده یا با دیگر کشورها در خصوص موضوعات هسته ای حساس همکاری کرده است. این ظن وجود دارد که شبکه خان به ایران و کره شمالی طرح های تسلیحات هسته ای داده است. این شک نیز وجود دارد که ایران و کره شمالی در موضوعات هسته ای باهم همکاری دارند. در نتیجه، چالش این است که چطور راستی آزمایی کنیم که ایران فناوری هسته ای خود را به نقطه ای دیگر منتقل نمی کند یا با دیگر کشورها روی موضوعات حساس هسته ای همکاری نمی کند.
شروط راستی آزمایی که اهمیت خاص دارند و برخی از آنها در بالا ذکر شد، و در توافق چارچوب به آنها پرداخته نشده یا به تفصیل به آنها پرداخته نشده است، عبارتند از:
دسترسی هر زمان، هر مکان: آژانس نیاز خواهد داشت به همه سایت ها، تاسیسات، مواد، تجهیزات، افراد و اسناد مرتبط در ایران، در هر نقطه ای که باشند، دسترسی فوری یا «در هر زمان» داشته باشد.
توضیحات مرتبط با سانتریفوژها: علاوه بر توضیحات گسترده تری که برای رسیدگی به نگرانی های آژانس در خصوص ابعاد نظامی احتمالی ضرورت دارد، ترتیبات راستی آزمایی همچنین به این مسئله بستگی خواهد داشت که ایران تبیین کند چه تعداد سانتریفوژ -ازهر نوعی- را ساخته است و فهرست مواد خام و تجهیزات خود برای برنامه سانتریفوژهای خود را ارائه کند. این مبنا در صورتی که قرار باشد توافق نبود فعالیت های مخفی سانتریفوژها و تاسیسات مخفی را در حال و آینده تضمین کند، ضروری است.
درخصوص ایجاد مبنایی برای تعداد سانتریفوژهای ساخته شده به دست ایران، راستی آزمایی درباره ساخت سانتریفوژها،از جمله توضیحات و راستی آزمایی درباره مواد خام و اجزاء مهم ضروری است. این توضیحات باید شامل منشا و حجم مواد خام مهم و تعداد اجزاء اساسی از جمله تعدادی که در انبار نگهداری می شوند، تعداد ساخته شده یا خریداری شده و نیز سرنوشت آنها باشد. توضیح درباره مکان هایی که برای تولید این کالاها از آنها استفاده شد، نیز ضروری خواهد بود.
بدون اطلاع از فعالیت های گذشته ایران درباره سانتریفوژها، تجهیزات مرتبط با سانتریفوژها و فهرست مواد خام، و خرید مرتبط با سانتریفوژها، راستی آزمایی کافی نخواهد بود. انبارهای مخفی سانتریفوژها و تجهیزات و مواد مرتبط ممکن است وجود داشته باشد و دور از چشم بازرسان نگهداری شود. توضیح کامل درباره گذشته باید اولویت باشد.
توضیحات درباره اورانیوم خام: شرط دیگر راستی آزمایی دشوار اورانیوم به دست آمده از خارج و تولید شده در داخل از طریق هر روشی در گذشته، حال و آینده است. چارچوب توافق که در اوایل آوریل امضا شد، نظارت مستمر بر کارخانه های خرد کردن اورانیوم طی یک دوره بیست و پنج ساله را فراهم کرد. توافق نهایی نیز باید تضمین کند که ایران با آژانس در رسیدن به یک راستی آزمایی کامل در خصوص خرید و تولید اورانیوم در گذشته، همکاری می کند. این توضیحات باید فراتر از مواردی باشد که در پروتکل الحاقی ذکر شده است و تعهد ایران به ارائه این توضیحات باید در توافق جامع قید شود.
توضیحات مرتبط با پلوتونیوم: طرح مشترک اقدام جامع باید شامل شرط راستی آزمایی درباره هر فعالیت گذشته باشد که به جداسازی پلوتونیوم ارتباط داشت. این توضیحات باید شامل اطلاعات درباره هر تهیه و تدارک یا تلاش برای تهیه باشد که با رسیدن به توانایی جداسازی پلوتونیوم از مواد پرتو دیده مرتبط است.
توضیحات درباره واردات/صادرات اساسی: ایران همچنین باید جزئیاتی درباره واردات، صادرات و کاربردهای اقلام اساسی فهرست شده در بخش های 1 و 2 INFCIRC 254 و دیگر کالاهای مهم را که در برنامه های هسته ای ایران استفاده می شوند، به آژانس ارائه کند. این توضیحات فراتر از توضیحاتی خواهد بود که در پروتکل الحاقی ذکر شده است و تعهد ایران برای ارائه این توضیحات باید در توافق جامع قید شود.
5) شما فکر می کنید یک توافق احتمالی چه تاثیری بر پیمان منع تولید و تکثیر تسلیحات هسته ای (NPT) خواهد داشت؟ بر منع گسترش منطقه ای چطور؟
توافق ایران ممکن است تاثیر ناخواسته برانگیختن «رقابت غنی سازی» اورانیوم را در پی داشته باشد. عربستان سعودی با پیش بینی توافق ایران، از قبل اعلام کرده است که با توانمندی های هسته ای ایران رقابت خواهد کرد. شاهزده ترکی بن فیصل رئیس اطلاعات سابق عربستان این پیام را در کنفرانسی در سئول به دنیا داد: «هرچه ایران داشته باشد، ما نیز خواهیم داشت.» کشورهای سنی دیگر غیر از عربستان نیز ممکن است به عزم خود برای شکل دادن به برنامه های هسته ای داخلی شتاب ببخشند، حتی برنامه های غنی سازی اورانیوم، زیرا آنها نیز می خواهند به وزنه متقابل در برابر ایران دست یابند. دیگر رقبای منطقه ای ایران نظیر مصر و ترکیه ممکن است به دنبال شروع یا توسعه برنامه های غنی سازی هسته ای داخلی باشند تا نفوذ منطقه ای خود را حفظ کنند.
مطبوعات کویت حمله داعش به مسجد شیعیان را محکوم کردند
1394\04\06 - 4:11 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
مطبوعات کویت حمله انتحاری روز جمعه گروه تروریستی داعش به مسجد شیعیان در این کشور را محکوم کردند.
وزارت کشور کویت در بیانیه ای اعلام کرد در این حمله 26 نفر کشته و 227 نفر زخمی شدند که بدترین حمله و نخستین حمله به مساجد در این کشور به حساب می آید.
عامل انتحاری در دومین جمعه ماه رمضان مسجد امام صادق را در پایتخت کویت هدف قرار داد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه از کویت، روزنامه القدس نوشت « در این روز سیاه کویت با صدای انفجاری بیدار شد که هدف اصلی آن تهدید وحدت ملی و ساختمان اجتماعی کشور » با اکثریت سنی بود.
روزنامه النبأ نیز اعلام کرد عامل انتحاری قصد داشت « آتش نفرت را بین کویتی ها » روشن کند و روزنامه لیبرال الجریده تاکید کرد نباید در « تله جنایتکارانی گرفتار شد که قصد دارند در جامعه تفرقه ایجاد کنند .»
امیر، دولت، پارلمان، احزاب سیاسی و رهبران مذهبی کویت از روز جمعه این حمله با هدف ایجاد اختلافات فرقه ای را محکوم کرده اند.
دولت کویت روز شنبه را عزای عمومی اعلام کرد و به نیروهای امنیتی آماده باش داد.
مسئولان مساجد در بیانیه ای اعلام کردند « شهدا » ساعت 16 به وقت محلی ( 13 به وقت گرینویچ ) در قبرستان شیعیان در غرب پایتخت تشییع خواهند شد.
وزارت کشور کویت روز جمعه از دستگیری چند مظنون خبر داد و از پرداختن به جزئیات خودداری کرد.
داعش، گروه فوق افراطی سنی روز جمعه بلافاصله مسئولیت این حمله را به عهده گرفت.
1394\04\06 - 4:11 PM
تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/06
مطبوعات کویت حمله انتحاری روز جمعه گروه تروریستی داعش به مسجد شیعیان در این کشور را محکوم کردند.
وزارت کشور کویت در بیانیه ای اعلام کرد در این حمله 26 نفر کشته و 227 نفر زخمی شدند که بدترین حمله و نخستین حمله به مساجد در این کشور به حساب می آید.
عامل انتحاری در دومین جمعه ماه رمضان مسجد امام صادق را در پایتخت کویت هدف قرار داد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه از کویت، روزنامه القدس نوشت « در این روز سیاه کویت با صدای انفجاری بیدار شد که هدف اصلی آن تهدید وحدت ملی و ساختمان اجتماعی کشور » با اکثریت سنی بود.
روزنامه النبأ نیز اعلام کرد عامل انتحاری قصد داشت « آتش نفرت را بین کویتی ها » روشن کند و روزنامه لیبرال الجریده تاکید کرد نباید در « تله جنایتکارانی گرفتار شد که قصد دارند در جامعه تفرقه ایجاد کنند .»
امیر، دولت، پارلمان، احزاب سیاسی و رهبران مذهبی کویت از روز جمعه این حمله با هدف ایجاد اختلافات فرقه ای را محکوم کرده اند.
دولت کویت روز شنبه را عزای عمومی اعلام کرد و به نیروهای امنیتی آماده باش داد.
مسئولان مساجد در بیانیه ای اعلام کردند « شهدا » ساعت 16 به وقت محلی ( 13 به وقت گرینویچ ) در قبرستان شیعیان در غرب پایتخت تشییع خواهند شد.
وزارت کشور کویت روز جمعه از دستگیری چند مظنون خبر داد و از پرداختن به جزئیات خودداری کرد.
داعش، گروه فوق افراطی سنی روز جمعه بلافاصله مسئولیت این حمله را به عهده گرفت.
- بخشش ، اندازه فر و شکوه آدمی را نشان می دهد . حکیم ارد بزرگ
- سیاستمداران آزموده از همان چشمه ایی می نوشند ، که مردم را سیراب می کند . حکیم ارد بزرگ
- مادران و پدران بدانند ، خیابان آموزشگاه کودکان نیست . حکیم ارد بزرگ
- بهترین هدیه پدر و مادر به فرزند ، آموزش ادب و انسانیت است . حکیم ارد بزرگ
- با ترشرویی به میان مردم رفتن ، تنها از بیماران ساخته است . حکیم ارد بزرگ
http://sokhanan-bozorgan.pops.tv/